Gure Elkarteak 1936ko udako ekitaldietan parte hartu zuen

2025eko irailaren 2tik 11ra bitartean, Irungo Udalak ekitaldi batzuk egin ditu tropa kolpistek hiria okupatu zutela gogorarazteko.

Gure elkarteak ekitaldi hauetan parte hartu du Jon Hernandez eta Miguel Usabiagaren "Irungo defentsa" izeneko hitzaldiarekin.

Irailaren 5eko ekitaldi instituzionalean ere parte hartu dugu, eta hiria defendatu zutenen omenezko testu bat irakurri du.

Bideoak eta Argazkiak • 2025-09-04

Bideoa eta Argazkiak • 2025-09-05

Elkarteak ekitaldi instituzionalean irakurritako testua

Gaur elkartu gara Irunen 1936ko udan gertatu zena gogoratzeko. Eta memoriaz, duintasunez eta harrotasunez egiten dugu. Izan ere, estatu-kolpe hura ez zen "anaien arteko gerra" izan: errepublikaren legezkotasunaren aurkako eraso bortitza izan zen, hautestontzietan konkistatutako demokraziaren aurkakoa, Bigarren Errepublikak ordezkatzen zuen askatasun-, berdintasun- eta justizia-proiektu sozial baten aurkakoa.

Irun erresistentziaren sinbolo bihurtu zen orduan. Langileek, sindikalistek, anarkistek, komunistek, errepublikarrek eta errepublikarrek, nazionalistek eta militantziarik gabeko pertsonek ziurtasun bat partekatu zuten: legitimoa zena defendatu behar zen. Askatasuna defendatu beharra zegoen.

Hiriak eutsi egin zien faxisten bonbardaketei barrikadekin eta fusilekin, bai, baina batez ere konbentzimenduz, demokraziaren eta traizio militarraren alde zeudela jakiteko adorearekin. Kale bakoitzean, kale kantoi bakoitzean, duintasun oihu bat altxatu zen.

Porrotak erbestea ekarri zuen. Irungo milaka biztanlek ihes egin behar izan zuten, jarritakoarekin muga zeharkatuz, beren bizitza eta ametsak atzean utziz. Erbesteratze hori ez zen amore ematea izan: Errepublikarekiko leialtasunaren, justiziarekiko konpromisoaren eta tirania onartzeari uko egitearen ondorio izan zen.

Horregatik, hemen eta orain, berresten dugu Irungo memoria ez dagokiola ez isiltasunari ez ahanzturari. 1936an gertatutakoa aldarrikatzea, eta bereziki Irungo bataila, argi eta garbi esatea da hiri hau tropa faxisten aurka defendatu zutenek askatasunaren eta demokraziaren izenean defendatu zutela. Era berean, armak hartu zituztenek diktadura, errepresioa eta sufrimendua ekarri zutela salatu behar da.

Gaur, erresistitu zutenei eta erbestera joan behar izan zutenei omenaldia egitean, haien borroka ez zela alferrikakoa izan aldarrikatzen dugu. Haren adibideak bizirik dirau gaurko herritarrengan, eta justiziaren, memoriaren eta askatasunaren garra piztuta mantentzera deitzen gaitu.

Irun erresistentziaren, duintasunaren eta itxaropenaren memoria da eta izango da beti.

Eta gaur, hemen, bere ahotsa gara.