Ikerketa

Esther Zilberberg "Estoucha"

Esther Zilberberg, "Estoucha" ezizenez ezaguna, Irunera faxismoaren aurka borrokatzera joan zen poloniar gazte judu eta komunista izan zen.

Bere borroka antifaxista, feminista eta solidaridarioa, bakezaletasuna gatazkaren erdian, fronterako egokitzapen gogorra, herriaren askatasunarekiko maitasuna eta sakrifizio pertsonal handia. Beti, askatasun pertsonal, sozial, lokal eta internazional baten alde borroka egiteko sentsazioa, eta, aldi berean, gizarte hobe baten aldeko ilusioa.

Kale-izendegi errepublikarra

Lan honen bidez, Irunerako esanguratsua den garai historikoa islatzen duten kaleen izenak berreskuratu nahi ditugu: Espainiako Bigarren Errepublika (1931-1939).

Une horretan, Irungo kaleek errepublikaren idealak islatu zituzten beren izenean, une historiko hori markatu zuten pertsonaien eta gertaeren izenen bidez irudikatuta.

Memoriaren ibilbidea: Irun, Gerra eta Gerraondoa

"Altxamendu militarrari eta diktadura frankistari buruzko mapa" osatzeko asmoz argitaratutako triptikoa

Hiriko hainbat erakunde eta establezimendutan egongo da eskuragarri.

Iraganerako bidaia orainetik

Irun. Altxamendu militarra eta diktadura frankista • Mapa

Nicolás Guerendiain Irungo Errepublikanoen Elkarteak mapa bat aurkeztu du. Bertan jasotzen dira 1936ko uztailaren 18ko matxinada militarrarekin eta diktadura frankistaren errepresioarekin lotutako 54 hiriko puntuak.

Mapa hiriko hainbat erakunde eta establezimendutan egongo da eskuragarri.

Kontsultatu ahal izango da mapa, bertsio interaktiboan.

Pequeña Velocidad pabiloia memoria-leku gisa

Zutik geratzen den Gipuzkoako kontzentrazio-esparru bakarra. Pabiloi hau Irungo Aduana zaharraren eraikinaren ondoan dago.

Irungo prisioneroen kontzentrazio esparrua (Stadium Gal)

Aiala Oronozek garatutako lana Irungo prisioneroen kontzentrazio esparruari buruz (1939-1942)

Argazki galeriak

Honako funtsetan bildutako argazki galeriak:

• Archivo General de la Administración, Fondo Alfonso. Niceto Alcalá-Zamora Irunen.
• Centro Documental de la Memoria Histórica, Fondo PS BIL, C132, EXP6. Irungo frontean zauritutakoen fitxak.
• Centro Documental de la Memoria Histórica, Fondo Erich Andres. Irun-Hendaia muga.
• Biblioteca Nacional de España, Fondo Guerra Civil, C85-4. Irun gerraostean.
• Biblioteca Nacional de España, Fondo Guerra Civil, C85-5. Irun-Hendaia muga.
• Biblioteca Nacional de España, Fondo Guerra Civil, C8. Prisioneroen lekualdaketa Irungo geltokian. 1938ko apirilak 5.

Errepresioa Irunen • Trenbideko langileen depurazioa Irungo geltokian. 1936-1943

Aiala Oronozek egindako lana Trenbideko langileen depurazioa Irungo geltokiei buruz (1936-1943)

Errepresioa Irunen • Preso irundarrak Ondarretako espetxean (1937-1947)

Aiala Oronozek egindako lana Ondarretako espetxean egon ziren preso irundarrei buruz (1937-1947)

Testigantzen bilketari buruzko elkarrizketa, Hitza aldizkarian

Hitza aldizkariak Alaia Oronoz elkarrizketatu du gure Elkartetik egiten ari den ikerketari buruz. Beste gauza batzuen artean, Gerra Zibilean eta frankismoaren garaian errepresaliatu izandakoen testigantzak jasotzen ari dira.

"A pico y pala: trabajos forzosos en Gipuzkoa" Destacamento Penal de Irun (1942-1944) • Liburua

Aiala Oronoz Mitxelena
1942 eta 1944 bitartean, diktadura frankistaren berrehun preso baino gehiagok lan egin zuten Irunen, Olaberria erreka bideratzeko lanetan.

"Los buenos hijos: Guerra civil en Irun" Volúmen 1 • Liburua

Mertxe Tranche Iparragirre
Zergatik lekualdatu zuten Eloy Iglesias Pablo eta bere semea Guadalupeko gotorlekura uztailaren 18ko Estatu-kolpearen berri izan bezain laster? Tropa frankistak irunen sartu zirenean, nola zekiten nor fusilatu, nor atxilotu, nor torturatu? Erantzuna oso erraza da: Guztiek elkar ezagutzen zutelako.

IRUN, frankistek hildakoak

Iñaki Egaña (2006-08-16)

Gutxi gora behera hogeita hamar irundar hil zituzten arma faxistek. Horietako batzuk azkeneko borroketan beren posizioak defendatzerakoan zaurituta geratu eta ebakuatu ezin izan zirenak. Gipuzkoa osoan bezala, miliziarren emazteen gaineko errepresioa izan zen gertakari nabarmenetako bat. Irunen, matxinatuen sarekadaren ondoren, gerorako esamolde bat geratu zen: erre gabeko etxea, arpilatutako etxea...

3 emakumezko miliziano fusilatuta Aiako Harriko errepidean

Gerrak Erlaitz inguruan iraun zuen denboran, hiru emakumezko miliziano asturiar ura edatera geratu ziren Aiako Harriko errepideko iturrian, eta hantxe bertan fusilatu zituzten. Badirudi errepidearen beste aldean lurperatu zituztela, baina ez da ezagutzen toki zehatza zein den.

Ura edatera gelditu zireneko iturria; bertan fusilatu zituzten. Balaren zuloa ikus daiteke, sartu eta irten zenean.

Lurperatuta egon daitezkeen ingurua, baina zehazki zein tokitan dauden ez da ezagutzen.

Irungo miliziano baten gorpua aurkitu zen Gironan

Memoria Historikoa Berreskuratzeko Forotik ateratakoa:

"LLAGOSTERA-GIRONAko Memoria Historikoa berreskuratzen ari gara. Aurkitu duguna da gure herrian lurperatu zituztela ondorengo milizianoak: ISMAEL BALAGUER SANCHO. BUÑOL herrikoa.Valentzia / FRANCISCO TIFE SUNSUDEGUI-herrikoa. Gipuzkoa - GERRAKO ERREFUXIATUA: PASCUALA BUNAECHEA ECHEVARIA. AZPEITIA. Gipuzkoa.

Norbaiti interesatzen bazaio, lurperatuta non dauden esan dezakegu. Hemendik hilabete batzuetara Udalak oroitarri bat ipini eta omenaldia egingo die fusilatuei. Baita aipatu miliziano eta gerrako errefuxiatuei ere."